Skręcenie kostki należy do najczęstszych kontuzji występujących u osób aktywnych, choć może się wydarzyć także podczas wykonywania czynności niezwiązanych ze sportem. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych 1,5 miliona osób rocznie doznaje skręcenia stawu skokowego. Skręcenie kostki może prowadzić do uszkodzenia torebki stawowej i więzadeł. Uraz jest ten często bagatelizowany, a nieleczony może prowadzić do kolejnych skręceń kostki.
Objawy skręcenia kostki – jak rozpoznać?
W przypadku lekkiego skręcenia stawu skokowego, czyli I stopnia w okolicy kostki może pojawić się lekki ból i niewielki obrzęk. Często piłkarz, który doznał takiego niewielkiego urazu jest w stanie kontynuować grę. Dopiero, gdy opadną emocje związane z meczem okazuje się, że skręcił staw skokowy. Jeśli staw skokowy zostaje poważniej skręcony pojawia się wtedy problem z obciążeniem nogi. Obrzęk w okolicy kostki jest duży, a pod nią może pojawić się krwiak wywołany uszkodzeniem więzadeł i torebki stawowej. Miejscem, które zazwyczaj jest bolesne i obrzęknięte jest kostka boczna. Po skręceniu kostki ruch w stawie skokowym jest ograniczony.
Jak dochodzi do skręcenia kostki?
Najczęstszą przyczyną skręceń kostki jest nagłe i niekontrolowane skręcenie stopy, co prowadzi do zbyt dużego naciągnięcia lub zerwania więzadeł oraz uszkodzenia torebki stawowej.
Podeszwa stopy wykręca się do wewnątrz, przez co uszkodzone są zewnętrzne więzadła stawu skokowego. W ten sposób dochodzi do 95 % skręceń kostki. Uszkodzone zostaje wtedy najczęściej więzadło skokowo-strzałkowe przednie (z łaciny ATFL ligamentum talofibulare anterius), znajdujące się w okolicy kostki bocznej. Jest to tzw. inwersyjne skręcenie stawu skokowego. Rzadszą sytuacją jest, gdy stopa wykręca się do zewnątrz i uszkodzone zostają więzadła po wewnętrznej stronie kostki. Uszkodzeniu ulega wtedy więzadło trójgraniaste. Jest to tzw. ewersyjne skręcenie stawu skokowego.
Co zrobić ze skręconą kostką?
Pierwsze dni po skręceniu stawu skokowego są bardzo ważne dla procesu leczenia i zapobieganiu ponownemu skręceniu kostki. Najskuteczniejszym protokołem stosowanym po skręceniu kostki jest protokół PEACE&LOVE.
P – PROTECT – OCHRONA
Istotne jest niepogarszanie uszkodzenia, więc skręcona kostka musi być odciążona. Przez 1-2 dni od kontuzji ogranicz szczególnie te ruchy, które wywołują ból lub dyskomfort.
E – ELEVATE – UNIESIENIE
Odpoczywaj ze stopą uniesioną wyżej niż poziom serca. Pozwoli to zmniejszyć obrzęk. Pozycje siedzące z nogą na podłodze będą powodować, że obrzęk będzie się zwiększał.
A – AVOID ANTI-INFLAMMATORY MODALITIES – UNIKANIE ŚRODKÓW PRZECIWZAPALNYCH
Nie przesadzaj z lekami przeciwzapalnymi oraz chłodzeniem kostki. W skręconej kostce tworzy się stan zapalny, który ma określone fazy konieczne do naprawy uszkodzonych tkanek. Intensywne chłodzenia oraz stosowanie leków przeciwzapalnych może spowolnić procesy odbudowy uszkodzenia.
C – COMPRESS – ŚCIŚNIĘCIE
W pierwszych dobach ściśnij staw skokowy bandażem elastycznych, aby zmniejszyć powstawanie dużego obrzęku.
E – EDUCATION – EDUKACJA
Wprowadź bezbolesny ruch. Wykonanie ruchu, które nie będzie wywoływał bólu jest kluczowe do naprawy uszkodzonych tkanek i zmniejszenia obrzęku. Pozwala on na wymianę substancji odżywczych i wzmacniania mięśni. Przykładem są ruchy stopy w przód i w tył.
Drugi etap protokołu PEACE&LOVE.
LOAD – OBCIĄŻENIE
Odpowiednie i bezbolesne włączenie do pracy tkanek czy uszkodzonych stawów jest konieczne do prawidłowego gojenia się. Zbyt długi okres w odciążeniu nie będzie sprzyjał ich naprawie. Optymalnie dobrane obciążenie w bezbolesnym zakresie ruchu przyspieszy proces regeneracji i naprawy uszkodzonych więzadeł i torebki stawowej.
OPTYMISM – OPTYMIZM
Odpowiednie nastawienie pacjenta do urazu i rehabilitacji, a co za tym idzie jego chęć współpracy stanowią najważniejszy składnik skutecznego przywracania do zdrowia. Fizjoterapeuta powinien podnosić pewność siebie pacjenta poprzez wprowadzanie odpowiednich ćwiczeń.
VASCULARISATION – UNACZYNIENIE
Dzięki wprowadzeniu odpowiednich ćwiczeń przez rehabilitanta krew wraz z tlenem i składnikami odżywczymi szybciej dotrze do miejsca, które ich potrzebuje do procesu naprawy. Sprawi to, że pacjent będzie miał mniejszą konieczność sięgania po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
EXERCISES – ĆWICZENIA
Ćwiczenia w rehabilitacji po skręceniu stawu skokowego wykonujemy do granicy bólu. Ich celem jest zwiększenie zakresu ruchu, stabilności oraz siły. Każdy etap rehabilitacji po swoje określone cele. Rehabilitację rozpoczyna się od prostych ćwiczeń np. ruszaniem stopą do góry i do dołu, a całość fizjoterapii kończy się na dynamicznych ćwiczeniach jednonóż np. skokach lub przysiadach na jednej nodze.
Diagnostyka skręconej kostki – jak rozpoznać problem związany z kostką?
Podstawą odpowiedniej diagnostyki skręconej kostki jest wywiad oraz przeprowadzenie badania ruchomości oraz stabilności stawu skokowego. Po przeprowadzeniu tych czynności doświadczony rehabilitant jest w stanie ocenić czy należy wykonać badanie obrazowe – zdjęcie RTG lub badanie USG.
Większość skręceń stawu skokowego powoduje uszkodzenia tkanek miękkich, czyli więzadeł i torebki stawowej. Stosunkowo rzadko dochodzi do złamań kości. W związku z tym przypadku, gdy pacjent nie ma problemu z obciążeniem nogi bardziej wartościowym będzie badanie USG. Pokaże ono również uszkodzenie przyczepu więzadła wraz z oderwaniem fragmentu kości. Tego typu złamanie jest nazywane złamaniem awulsyjnym.
Rehabilitacja skręconej kostki
Czas leczenia lub powrotu do treningów jest uzależniony od stopnia uszkodzenia tkanek wokół kostki.
- I stopień – niewielka liczba włókien ulega naderwaniu, a funkcje wykonywane kończyną dolną są w pełni zachowane;
- II stopień – znaczna liczba włókien ulega naderwaniu, a funkcje wykonywane kończyną dolną są częściowo utracone;
- III stopnień – wszystkie włókna są naderwane (zerwanie więzadła) i następuje duża utrata funkcji kończyny dolnej.
- Złamanie awulsyjne czyli oderwanie fragmentu kości razem z więzadłem.
Fizjoterapia po skręceniu kostki jest bardzo istotnym elementem leczenia. Dzięki rehabilitacji kostka odzyskuje swoją ruchomość, zmniejsza się ból oraz staje się silna, aby w przyszłości ponownie się nie skręcać. Rehabilitację po skręceniu stawu skokowego możemy podzielić na 4 etapy.
1. Etap zmniejszenia stanu zapalnego i bólu.
W trakcie tego etapu wykonywane są proste ćwiczenia stopą w celu jej uruchomienia. Wprowadzenie bezbólowego ruchu pozwala przyspieszyć krążenie oraz przepływ limfy, dzięki czemu obrzęk i dolegliwości bólowe zmniejszają się.
W pierwszym etapie po skręceniu kostki warto wprowadzić również ćwiczenia na taśmach elastycznych oraz zwiększające zakres zgięcie grzbietowego w stawie skokowym.
2. Etap początkowego wzmacniania.
Podczas drugiego etapu rehabilitacji po skręceniu stawu skokowego wprowadzone zostają ćwiczenia wzmacniające mięśnie podudzia i łydki. Przykładem tych ćwiczeń jest stawanie na palcach. Celem drugiego rodzaju ćwiczeń jest polepszenie stabilizacji kostki. Przykładem tego rodzaju ćwiczeń po skręceniu kostki jest stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami.
3. Etap zaawansowanego wzmacniania.
W trakcie tego etapu rehabilitacji po skręceniu kostki wykonuje się ćwiczenia siłowe jednonóż, których zadaniem jest wzmocnienie całej nogi oraz odbudowanie stabilizacji. Przykładami ćwiczeń są wykroki, przysiad bułgarski, martwy ciąg jednonóż.
4. Etap ćwiczeń dynamicznych.
W ostatnim etapie należy zaplanować ćwiczenia skocznościowe – plajometryczne. Rozpoczynamy od łatwiejszych ćwiczeń z lądowaniem obunóż, aby na koniec wprowadzić ćwiczenia przez przeszkody z lądowaniem na nogę, która była skręcona.
Powrót do aktywności fizycznej po skręceniu kostki wymaga spełnienia kilku kryteriów. W momencie powrotu do treningów wszystkie ćwiczenia, które do tej pory były wykonywane powinny być aktualnie wykonywane bez bólu. Dotyczy to również skoków jednonóż.
Konieczne jest również odbudowanie stabilności. Aby to ocenić wykonujemy stanie na jednej nodze z zamkniętymi oczami i mierzymy czas, w jakim pacjent jest w stanie utrzymać równowagę. Wynik w skręconej nodze może różnić się o 10% na korzyść nogi nie urazowej. Jeśli różnica jest większa należy dalej kontynuować fizjoterapię.
Przed dopuszczeniem zawodnika do treningów z pełnym obciążeniem należy również ocenić zakres zgięcia grzbietowego w obu stawach skokowych. Do wykonania tej oceny należy przeprowadzić test ścienny. Różnica w porównaniu do nogi nieurazowej powinna wynosić maksymalnie 10%.
Ostatnim kryterium jest stan mentalny zawodnika i jego podejście do powrotu do treningów. Jeśli pojawia się duża obawa przed powrotem warto na krótki okres wprowadzić trening indywidualny z elementami dyscypliny, jaką uprawia dany sportowiec.
Najczęściej zadawane pytania FAQ:
Kiedy powrót do pracy po skręceniu kostki?
Czas powrotu do pracy po skręceniu kostki jest zależny od stopnia uszkodzenia stawu skokowego oraz od rodzaju pracy jaką wykonujemy. W przypadku lekkich skręceń i wykonywania pracy siedzącej powrót do pracy jest możliwy już po kilku dniach lub szybciej. Skręcenie kostki III stopnia dla osoby pracującej fizycznie oznacza kilkutygodniową przerwę w pracy. Doświadczony fizjoterapeuta na początku rehabilitacji będzie potrafił ocenić jak długo będzie trwała rekonwalescencja po skręceniu kostki.
Czy można chodzić że skręcona kostka?
W większości przypadków można chodzić ze skręconą kostką. Jeśli skręcenie jest niewielkie to nie ma przeciwwskazań, aby chodzić w pierwszych dobach po skręceniu. Oczywiście należy planować chodzenie stopniowo tak, aby w pierwszych dniach po skręceniu nie planować długich pieszych wycieczek.
W przypadku dużych skręceń kostki przez pierwsze trzy doby zaleca się, aby nie przeciążać skręconej kostki. Chodzenie nie jest wtedy zabronione, ale odpowiednio dozować odległości.
Dlaczego na kostce jest opuchlizna 2 miesiące po skręceniu?
Najprawdopodobniej oznacza to, że wymaga ona dalszej rehabilitacji, aby wzmocnić mięśnie wokół kostki oraz sam staw skokowy. Opuchlizna może świadczyć, że kostka nie jest jeszcze gotowa na obciążenia, które na nią nakładamy. Po wzmocnieniu mięśni oraz stabilizacji opuchlizna powinna pojawiać się coraz rzadziej. Fizjoterapeuta powinien ocenić, które ćwiczenia są odpowiednie w danym momencie dla stawu skokowego. Dzięki temu będzie on poprawiać swoją stabilizację i siłę bez zwiększania obrzęku wokół kostki.
Kiedy trzeba iść do lekarza po skręceniu kostki?
Wizyta u lekarze będzie konieczna, jeśli kilka minut po skręceniu w okolicy kostki pojawił się duży obrzęk, a pacjent nie jest w stanie choć trochę obciążyć skręconej kostki. Podczas wizyty lekarz powinien wykonać zdjęcie RTG w celu wykluczeniu złamania.
Czy po skręceniu kostki trzeba nosić ortezę?
Jest to uzależnione od stopnia skręcenia stawu skokowego. W przypadku lekkich skręceń nie ma potrzeby noszenia ortezy. Jeśli doszło do mocnego skręcenia kostki, a badaniu USG widać, że zerwane są więzadła, wtedy na okres około 2 tygodni zaleca się stosowanie ortezy. Stosowanie ortezy kilka tygodni lub miesięcy po skręceniu może osłabiać mięśnie wokół stawu i wpływać negatywnie na jego siłę, a co za tym idzie predysponować go do kolejnych skręceń. Zatem długofalowe stosowanie ortezy po skręceniu kostki nie jest wskazane.
Jak długo goi się skręcona kostka?
Proces gojenia jest zależny od stopnia uszkodzenia stawu skokowego. Uszkodzenia III stopnia z zerwaniem więzadeł goją się co najmniej przez 6 tygodni. Uszkodzenia II stopnia z naderwaniem więzadeł oznaczają co najmniej 4 tygodniową przerwę w treningach, ponieważ tyle trwa proces naprawy.
Co robić ze skręcona kostka?
W pierwszych dniach po urazie należy działać według opisanego wyżej protokołu PEACE&LOVE. Zakłada on odciążenie kostki, uniesienie nogi powyżej serca, unikanie leków przeciwzapalnych, kompresję oraz edukację pacjenta w zakresie dalszego działania.
Ważne jest, aby po urazie skonsultować się z fizjoterepeutą, aby zaplanować plan powrotu do sprawności. Doświadczony rehabilitant będzie potrafił ocenić czy staw skokowy wymaga dalszego badania obrazowego RTG lub USG. Fizjoterapeuta wprowadzi ruchy i ćwiczenia, które zadziałają przeciwbólowo oraz przeciwobrzękowo w pierwszej fazie rehabilitacji.
Skąd siniak po skręceniu kostki?
Siniak, czyli krwiak po skręceniu kostki pojawia się ze względu na uszkodzenie więzadeł i torebki stawowej w obrębie stawu skokowego. Pojawia się on najczęściej po kostką boczną. Siniak nie pojawia się od razu po skręceniu kostki. Jest on już zazwyczaj widoczny kilka godzin po urazie.
Jak wyleczyć skręcona kostkę szybko?
Do szybkiego wyleczenia kostki po skręceniu konieczna będzie współpraca z fizjoterapeutą, który ma doświadczenie w pracy z kontuzjami i urazami. Dzięki jego działaniom manualnym oraz wprowadzonym ćwiczeniom kostka szybciej dojdzie do pełnej sprawności. Praca z fizjoterapeutą pomaga również w zapobieganiu ponownemu skręceniu, na które bardziej jest narażony staw skokowy, który już kiedyś został skręcony.
Czy usztywnić skręcona kostkę na noc?
W większości przypadków nie ma konieczności usztywniania skręconej kostki na noc. Usztywnienie będzie powodować zmniejszenie krążenia krwi oraz limfy co będzie spowalniać proces leczenia.
Czy skręcenie widać na RTG?
RTG jest badaniem, które pokazuje ustawienie kości względem siebie lub ich złamanie. Podczas skręcenia kostki najczęściej uszkadzają się tkanki miękkie wokół kostki, czyli torebka stawowa i więzadła. W związku z tym skręcenia kostki nie zobaczymy na RTG. Możemy na nim zobaczyć złamanie w obrębie kostki, która miała miejsce podczas skręcenia kostki, ale dochodzi do niego rzadko.
W jakich butach chodzić po skręceniu kostki?
W pierwszych tygodniach po skręceniu kostki należy unikać butów z obcasem. Złym pomysłem będę również ciasne buty, ponieważ mogą ograniczyć przepływ krwi oraz limfy co będzie utrudniało zmniejszenie się obrzęku. Długofalowo obuwie nie ma wpływu na funkcjonowanie skręconej kostki, która została dobrze zrehabilitowana.
Czy Altacet jest dobry na skręconą kostkę?
Tak, maść Altacet będzie dobra na skręconą kostkę. Altacet zastosowany na skórę wykazuje działanie ściągające i przeciwobrzękowe, jednocześnie zmniejsza dolegliwości bólowe po skręceniu stawy skokowego. Altacet powinien być stosowany 3-4 razy na dobę w bolącym miejscu. Maść może być stosowany przez pierwsze 7 dni od skręcenia kostki. W kolejnych dniach jej stosowanie przynosi już mniejsze efekty.
Po jakim czasie skręcona kostka puchnie?
Czas po jakim pojawi się opuchlizna w okolicy kostki jest uzależniony od stopnia skręcenia stawu skokowego. W przypadku mocnych skręceń II lub III stopnia opuchlizna może się pojawić od razu lub po kilku minutach. Pojawi się ona wtedy wokół oraz pod skręconą kostką.
Po czym poznać że kostka jest skręcona?
Skręcenie stawu skokowego można rozpoznać po jego charakterystycznych objawach. W okolicy skręconej kostki pojawi się obrzęk oraz ból. W przypadku cięższych skręceń bolesne będzie obciążanie nogi, a pod kostką pojawi się krwiak. Ograniczona ruchomość w kostce jest również znakiem, że została ona skręcona.
Co jest gorsze skręcenie czy zwichnięcie?
Skręcenie to uszkodzenie stawu wywołane nagłym lub gwałtownym ruchem, który wykracza poza prawidłowy zakres ruchu stawu. Zwichnięcie to utrata normalnego położenia jednego z kości tworzących staw, co prowadzi do zaburzenia połączenia stawowego. Biorąc pod uwagę powyższe definicje gorszą sytuacją jest zwichnięcie, ponieważ powoduje zmianę prawidłowego ustawienie kości względem siebie. Natomiast w przypadku skręcenia kości są ustawione względem siebie prawidłowo, ale przekroczony jest zakres ruchu, który wywołuje uszkodzenie więzadeł lub torebki stawowej. W przypadku stawu skokowego dużo częściej dochodzi do skręceń niż do zwichnięć.
______________________
Artykuł przygotowany przez Bartosza Kubaszewskiego, opublikowany na stronie:
https://pro-balans.pl/skrecona-kostka-jak-szybko-sobie-z-nia-poradzic/
